Tillen en rugklachten

Eén op de vijf Nederlandse werknemers heeft werk waarbij zij regelmatig veel kracht moeten zetten bij tillen. Sectoren waarin veel en vaak wordt getild, zijn bijvoorbeeld de bouw, landbouw, industrie, transport en de gezondheidszorg. Fysieke belasting zal hier een belangrijk onderwerp zijn in de RI&E. Maar ook in op werkplekken waar minder (zwaar) wordt getild, kan er toch sprake zijn van een risico. Onder andere doordat het tillen van het eigen gewicht vaak wordt vergeten. 

Het NCvB (Nederlands Centrum voor Beroepsziekten) registreerde in 2017 in totaal 198 beroepsziektemeldingen door rugklachten. Voor beroepsziekten aan de rug zijn de drie meest gerapporteerde werkgerelateerde oorzaken:

• Tillen en dragen (36%)
• Werken in ongemakkelijke houdingen, onder andere gebogen romp of nek (25%)
• Duwen en trekken van onder andere rollend materieel (13%).

Let op: Je tilt jezelf!

Tillen wordt doorgaans gezien als het handmatig verplaatsen van lasten tussen 3 en 25 kilo. De grens van 25 kilo wordt meestal aangehouden als bovengrens, maar er zijn veel sectoren waar dit in de praktijk lastig haalbaar is. In de zorg wegen patiënten vaak 80 kilo of meer en in de bouw is niet bij ieder te plaatsen kozijn een kraan aanwezig. Daarbij wordt vergeten dat het meeste gewicht dat wordt getild, de eigen romp is! Als je een pen laat vallen en je bukt om deze op te rapen, til je niet alleen je pen van 20 gram maar door het buigen til je ook je eigen romp van 30 kilo. Wanneer je zo kijkt naar het werk van bijvoorbeeld een champignonplukker, dan realiseer je dat een champignonplukker dus eigenlijke vele duizenden kilo’s tilt op een werkdag.

Tilnorm

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is er geen tilnorm! Nergens in wet- en regelgeving staat hoeveel kilo je maximaal mag tillen op je werk. In de wet- en regelgeving wordt wel verwezen naar een formule om tilsituaties mee te kunnen beoordelen. De NIOSH-formule is een internationaal geaccepteerde rekenmethode om risicovolle belasting bij een tiltaak te voorkomen. De Gezondheidsraad raadt daarom aan de NIOSH-formule te hanteren als best beschikbare instrument om het ontstaan van rugklachten te voorkomen. De FNV stelt hiervoor een gratis NIOSH rekentool ter beschikking.

Volgens het rapport Tillen tijdens werk (Gezondheidsraad 2012) ontstaan er gezondheidsrisico’s bij het regelmatig tillen van gewichten van 10 kg en meer, zodanig dat ongeveer 13% van de tillers in het jaar daarna enige vorm van lage rugklachten ervaart. De Inspectie SZW hanteert de NIOSH als richtlijn in haar handhavingsbeleid en dat je maximaal 25 kg mag tillen per persoon en maximaal 50 kg met twee personen.

Vijf tips voor tillen:

• Voor risicobeoordeling: als je een risico vermoedt, pas de NIOSH-norm en NIOSH-methode toe. Voldoe je aan die norm, dan zit je goed.
• Bij tilgewichten hoger dan 11 kg neemt het risico op gezondheidsschade aantoonbaar toe (aldus de Gezondheidsraad).
• Let op met bukken. Als je iets optilt terwijl je bukt, til je dus ook je eigen romp en die weegt 30 kg!
• Voorkomen van tillen is van groot belang, bijvoorbeeld door lasten te dragen (bv met schouderband), te duwen of te trekken (bv op een kar leggen).
• Let bij inkoop op tilgewichten (liever 2 zakken van 12,5 kg dan één zak van 25 kg).
• Dit artikel is een samenvatting van Vertillen we ons nog steeds aan tillen? 

N.B.  De maximaal te tillen last voor volwassenen is volgens de NIOSH-norm 23 kg.

In diverse cao’s zijn eveneens grenswaarden voor tilgewichten opgenomen. Een voorbeeld is de bouwnijverheid: hier zijn grenswaarden opgenomen voor het gewicht van handmatig tillen van bouwstenen: max. 14 kg; van cementzakken: max. 25 kg. Bron Toetsingscriteria IMA Module 4.1 Fysieke belasting algemeen / 02 Tillen

Auteur Kees Peereboom