De RI&E-rapportage is een algemeen document dat alle gevaren en risico’s en soms ook de risicobeperkende maatregelen beschrijft. Hieronder vallen ook de verdiepende RI&E’s, zoals voor gevaarlijke stoffen, machines, PSA, fysieke belasting enz. Daarnaast worden in de RI&E ook voorstellen ter verbetering gedaan. De te nemen acties zijn opgenomen in een plan van aanpak. In de praktijk wordt daarnaast ook vaak gewerkt met functie-RI&E’s, Taak Risico Analyses (TRA’s) en Laatste Minuut Risico Analyses (LMRA’s). Dit zijn begrippen die in de wetgeving niet genoemd worden.
Wat wordt met die andere begrippen bedoeld?
Functie-RI&E
Wanneer in een bedrijf een aantal medewerkers hetzelfde soort werk doet, kan het wenselijk zijn voor dat type werk een functie-RI&E uit te voeren. In die functie-RI&E worden van alle belangrijke werkzaamheden die in die functie zitten, de risico’s beschreven. Voorbeelden zijn een functie-RI&E van een receptioniste, van een laborant, van een operator, van een medewerker van de technische dienst, van een verpleegkundige, politieagent enz.
Twee speciale aandachtspunten bij de functie-RI&E’s zijn:
- Alleen werken: wanneer medewerkers in een hoog-risicovolle omgeving ’in hun eentje werken’, kan niet tijdig worden ingegrepen of assistentie verleend.
- Functies waarbij het niet goed functioneren (in directe of indirecte zin) een groot risico kan opleveren voor anderen. Voorbeelden daarvan zijn verpleegkundigen op een Intensive Care, operators in de procesveiligheid, piloten of chirurgen. Bij de functie-RI&E moet daarom zeer goed gekeken worden naar de ‘vangnetten’ rond deze medewerkers.
Taak Risico Analyse (TRA)
Met een Taak Risico Analyse kun je de specifieke taken binnen zo’n functie onderscheiden. De functie wordt ontleed in enkele hoofdtaken en van deze taken worden de risico’s beschreven.
Zo kan bij een receptionist het te woord staan van bezoekers als een belangrijke taak worden beschouwd. Als risico kan daarbij gedacht worden aan ongewenst gedrag van de bezoekers. Een andere hoofdtaak is het verrichten van beeldschermwerk.
Bij een verpleegkundige kunnen bijvoorbeeld als belangrijkste taken worden onderscheiden de verzorging van patiënten, wondbehandeling, bereiding en toediening van medicijnen enz.
Een functie-RI&E kan worden beschouwd als een optelsom van de Taak Risico Analyses van alle deeltaken behorend bij die betreffende functie.
Soms wordt de scope van de TRA beperkt tot de niet-routinematige activiteiten in de functie en worden in de functie-RI&E alle wél-routinematige activiteiten beschreven. Maar dat is een keuze. Op basis van de TRA kunnen werkvergunningen worden opgesteld.
Werkvergunningen
In veel bedrijven, denk aan bouwbedrijven en industrie, wordt met werkvergunningen gewerkt. Per klus (taak) krijgt een contractor een vergunning. In deze vergunning is beschreven welke taak wordt uitgevoerd, wat de risico’s van deze taak zijn en welke beheersmaatregelen daarbij horen.
Soms worden meer taken in één werkvergunning beschreven.
Bij de werkvergunningen zou er ook een controlesysteem moeten zijn. Vanuit de organisatie zou steekproefsgewijs gecontroleerd moeten worden of men de voorgeschreven risicobeheersmaatregelen bij de betreffende taak ook daadwerkelijk heeft getroffen. Als er niet gecontroleerd wordt, dan bestaat de kans dat het geheel een ‘papieren systeem’ wordt. Het middel is dan erger dan de kwaal. Men vindt het immers vaak al vervelend om telkens een werkvergunning op te halen (met veelal lange wachttijden). Als het dan ook nog eens alleen een papieren exercitie is……
LMRA
De Laatste Minuut Risico Analyse (Last Minute Risk Analyses LMRA) is een instrument waarmee een medewerker vlak voordat hij met de klus begint, nog even een laatste check op zijn werkplek uitvoert. Soms wordt de LMRA ook aangeduid met ‘2 minutes risk assessment’ of ‘Stop & Go’ of ‘2 Steps to Safety’.
Het is meestal een zeer kort checklistje (soms maar 2, 3 of 4 items) om de werknemer even scherp te krijgen op de directe veiligheids- en gezondheidsaspecten voordat hij met de klus begint. Het moet ook kort zijn, omdat de LMRA binnen 1 of 2 minuten moet kunnen worden gedaan.
Soms staan er enkel meer algemene aandachtspunten op, zoals: Is er nog een risico? Wat veroorzaakt dat risico? Hoe beperk ik dat risico?
Een LMRA kan ook meer toegespitst zijn op bepaalde werkzaamheden. Bijvoorbeeld: Is de werkomgeving voldoende afgezet? Heb ik een gasmeting uitgevoerd voordat ik naar binnen ga? Draag ik de goede adembescherming?
De LMRA kan een koppeling leggen met de voorwaarden in de werkvergunning.
In de VGM Checklist Aannemers (VeiligheidsChecklist Aannemers VCA, versies 2008/5.1 en 2017/6.0) is het beschikbaar hebben van een LMRA-procedure en het uitvoeren van een LMRA door medewerkers een verplicht onderdeel. Dit geldt voor zowel VCA*, VCA** als VCA Petrochemie. Tijdens een VCA-audit voor certificering moet aangetoond kunnen worden dat deze procedure aanwezig is en de medewerkers de LMRA ook daadwerkelijk uitvoeren in de praktijk.
V&G-plannen
Bij grotere bouwprojecten moet een V&G-plan (Veiligheids- en Gezondheidsplan) geschreven worden. Als het goed is, worden daarin niet de risico’s van de werknemers bij hun eigen contractor beschreven, maar wel de risico’s die de werkzaamheden van de ene contractor op de werknemers van de andere contractors kunnen opleveren en vice versa, en hoe daarmee moet worden omgegaan.
Relatie met de RI&E
Met het opstellen van de functie-RI&E’s, TRA’s, werkvergunningen, LMRA’s, V&G-plannen is echter nog niet een volledige RI&E uitgevoerd. Ook zal moeten worden gekeken naar processen, overdrachtsmomenten, algemene beleidszaken, zoals voorlichting, toezicht, bedrijfshulpverlening, arbo-aspecten bij inkoop van materialen, taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden, preventieve taken enz. De meer algemene, overkoepelende RI&E blijft dus noodzakelijk.
Effectief of niet?
Voor al deze middelen geldt dat het erop aankomt dat deze in de praktijk serieus worden toegepast en dat het niet een verplicht nummertje wordt om af te vinken. In dat laatste geval schiet het zijn doel voorbij: vergroten van de veiligheid en verkleinen van de kans op ongevallen en ongewenste blootstelling aan gevaarsbronnen. En dat geldt ook voor de RI&E.
Nadere informatie is te vinden in het Arbo-Informatieblad 45 Risicobeheersing en het Handboek Risicobeheersing
Zelf uw RI&E maken?
Bekijk de demo en probeer gratis twee modules van de IMA.
