Van Compliance naar Participatie

De Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) is een goed hulpmiddel om gestructureerd aandacht te besteden aan veilig en gezond werken in een bedrijf. Toch zien veel ondernemers een RI&E als een ‘moetje’. De RI&E wordt dan uitgevoerd omdat het verplicht is (compliance) en verdwijnt dan in een la totdat een Inspecteur van I-SZW er bij een bezoek naar vraagt. Er zijn echter ook veel bedrijven die de RI&E uitvoeren vanuit de intrinsieke motivatie om veilig en gezond werken in het bedrijf te bevorderen. Deze bedrijven hanteren vaak een participatieve aanpak. Uit onderzoek blijkt dat participatie eerder tot innovatieve oplossingen en duurzamer veiligheidsgedrag leidt in vergelijking tot compliance (Rupert, 2013).

Oorzaak ongevallen

Traditioneel worden veiligheids- en gezondheidsvraagstukken vanuit een technisch of juridisch perspectief bekeken. In de praktijk blijkt echter dat slechts 20% van de arbeidsongevallen door techniek wordt veroorzaakt. In 80% van de gevallen zijn de ongevallen het gevolg van gedrag. Om gedragsverandering te realiseren is draagvlak en betrokkenheid van medewerkers zeer belangrijk. Het alleen maar sturen op opvolgen van regels en procedures (compliance), is daarom niet voldoende om veiligheidsgedrag duurzaam te veranderen. Participatie is nodig. Dat wil zeggen dat medewerkers vrijwillig gedragingen laten zien om de veiligheid en gezondheid in de organisatie als geheel te bevorderen. Door de RI&E participatief uit te voeren kan hiermee een belangrijke start worden gemaakt.

Met een participatieve RI&E:

• Breng je samen risico’s en oplossingsmogelijkheden in kaart;
• Betrek je medewerkers bij de eigen werkomstandigheden, waardoor draagvlak gecreëerd wordt en de echte risico’s in kaart worden gebracht;
• Verkrijgt men inzicht in eigen risicoperceptie en veiligheidsgedrag, waardoor het veiligheidsbewustzijn wordt vergroot;
• Worden de eigen beïnvloedingsmogelijkheden van medewerkers vergroot.

Training Risicoherkenning

Wij hebben samen met verschillende bedrijven voor de participatieve aanpak gekozen. Zo hebben we in samenwerking met een universiteit een participatieve RI&E uitgevoerd. De betreffende universiteit omvat veel gebouwen, waardoor het voor een externe adviseur binnen een redelijk tijdsbestek niet te doen is om alle gebouwen te bezoeken, alle gevaren te zien én een goede inschatting te maken met betrekking tot de risico’s. Input vanuit de medewerkers is cruciaal.

In de participatieve RI&E worden mensen vanuit de complexe praktijk van de universiteit betrokken bij de RI&E. Deze medewerkers werden vooraf getraind in risico-herkenning: wat zijn gevaren, wat zijn risico’s en hoe beoordeel ik de hoogte van het risico? Daardoor werd tegelijkertijd gewerkt aan het veiligheidsbewustzijn. Doordat ook de direct leidinggevenden en de managers betrokken werden in het project, verdween de scepsis bij de medewerkers. Waar ze vooraf niet zoveel zin hadden hier tijd in te steken, zijn ze nu erg enthousiast geworden. Zij voelen zich gesteund en durven ook al tijdens het RI&E project risicovolle zaken aan te kaarten. Quickwins worden tegenwoordig meteen uitgevoerd waardoor de veranderingen ook voor de collega’s van de RI&E uitvoerders zichtbaar worden. Het aantal meldingen van ongevallen is in een jaar tijd vertienvoudigd.

Vonken

Een grote verandering is te zien. Waar medewerkers voorheen risico’s niet melden “omdat er toch niets mee wordt gedaan”, gaat men nu met elkaar in gesprek, voelt zich gesteund en werkt men samen aan een veiligere en gezondere werkomgeving. 

Kortom: een participatieve aanpak is een duurzame aanpak, waarmee je niet meer afvinkt, maar vonkt!