PSA ontbreekt meestal in arbocatalogus

PSA wordt gezien als ‘Nederlands grootste ziekmaker’. Toch is dit risico in slechts twintig procent van de arbocatalogi uitgewerkt. Dit blijkt uit een inventarisatie van vhp human performance die uitzocht wat de vijf meest uitgewerkte onderwerpen in de arbocatalogus zijn.

Sinds de arbeidsomstandighedenwetgeving in 2007 is gewijzigd, hebben werkgevers en werknemers op decentraal niveau van SZW een grotere verantwoordelijkheid gekregen voor het vormgeven van het arbeidsomstandighedenbeleid. Hiervoor kan een arbocatalogus gemaakt worden. Centrale (beleids-)regels hebben plaatsgemaakt voor sectoraal maatwerk. Arbocatalogi spelen hierbij een belangrijke rol. In een arbocatalogus beschrijven werkgevers en werknemers in een branche op eigen initiatief hoe ze willen zorgen voor gezond en veilig werken.

Doelvoorschrift

In een arbocatalogus zijn doelvoorschriften opgenomen. Een doelvoorschrift is een afspraak – en feitelijk ook een wettelijke norm- waaraan bedrijven zich moeten houden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het maximale geluidsniveau of een maximaal tilgewicht. Het doel van arbocatologi is dat er branche specifieke maat afspraken gemaakt worden. Men kan bijvoorbeeld afspreken dat bepaalde PBM’s standaard ter beschikking staan voor gehoorbescherming of dat er in bepaalde processen gewerkt wordt met geluidarme apparatuur. De catalogus biedt een overzicht van technieken en manieren, goede praktijken, normen en praktische handleidingen voor veilig en gezond werken. Een arbocatalogus kan alleen op branche niveau gemaakt worden. Werkgevers en werknemers zijn zelf verantwoordelijk voor de inhoud en verspreiding van een arbocatalogus.

Arbocataloguswijzer

Momenteel zijn er ongeveer 150 arbocatologi beschikbaar. Een mooi overzicht te vinden via de arbocataloguswijzer in de IMA. Met deze tool kan per branche en per risico gekeken worden hoe gezond en veilig werken is geregeld in een branche. Daarnaast kan ook op trefwoord gezocht worden. Veel branches zijn begonnen met een arbocatalogus door twee onderwerpen uit te werken. Vervolgens wordt dit aantal jaarlijks uitgebreid. Maar weinig arbocatologi zijn compleet te noemen. Vhp human performance heeft de proef op de som genomen en uitgezocht wat de vijf meest via arbocatologi uitgewerkte onderwerpen zijn. Dit geeft een overzicht van wat branches de laatste negen jaar zien als prioritaire onderwerpen.

De 5 meest voorkomende onderwerpen in de arbocatalogus

1. De onbetwiste koploper is fysieke belasting. Ruim honderd branches hebben hierover nadere afspraken gemaakt. Dit betreft een breed scala aan issues, van tillen en dragen tot duwen en trekken, werkhoudingen, maar bijvoorbeeld ook trillingen.
2. Een goede tweede is het issue lawaai. Opvallend is dat dit niet alleen de klassieke ‘herrie’ betreft oftewel schadelijk geluid, maar ook hinderlijk geluid. Zo hebben bijvoorbeeld uitgevers, call centers, crematoria, onderwijs en omroepen hierover afspraken gemaakt. Voor het issue geluid kan veel maatwerk gevonden worden in de arbocatologi.
3. Op de derde plaats: gevaarlijke stoffen. Hier laten de arbocatologi echt hun meerwaarde zien, want hier is pas echt sprake van maatwerk. Kappers hebben van doen met hele andersoortige gevaarlijke stoffen dan de agrarische sectoren of de ziekenhuizen. Opvallend is dat de definitie van wat precies onder gevaarlijke stoffen begrepen moet worden nogal divers is. Zo zijn er branches waar biologische agentia – schadelijke invloed via micro organismen- toegevoegd is. Ook zijn er branches waar werken met allergenen genoemd wordt onder gevaarlijke stoffen. Toch is werken met allergenen een andersoortig issue, omdat daar sprake is van het ontwikkelen van een allergische reactie. Opvallend is ook dat DME (diesel motor emissie) – recentelijk veel in het nieuws vanwege de niet te onderschatten carcinogene risico’s- in slechts twaalf arbocatologi opgenomen is. Dit terwijl er toch veel branches zijn waar werknemers blootstaan aan DME uitstoot.
4. Beeldschermwerk is een klassieker die we terugvinden op de vierde plaats. Dit komt in elke branche voor. Meer dan de helft van de Nederlandse werknemers werkt meer dan twee uur per werkdag aan een beeldscherm en valt daarmee onder de definitie beeldschermwerker. Blijkbaar is dit in veel branches geen prioritair onderwerp.
5. Tot slot is klimaat het issue dat de top vijf complementeert. Dit betreft zowel binnen als buitenklimaat.

Opvallend is dat PSA (psychosociale arbeidsbelasting) in slechts 31 arbocatologi uitgewerkt is, terwijl PSA gezien wordt als ‘Nederlands grootste ziekmaker’. In veel branches is dit nog steeds een controversieel onderwerp. Door de zelfregulering is ook zichtbaar dat er nieuwe onderwerpen ontstaan die voorheen niet vaak specifiek benoemd werden onder arbo of arbobeleid, denk daarbij bijvoorbeeld aan duurzame inzetbaarheid en flexwerken. Branches wordt aanbevolen na te denken over uitbreiding van hun arbocatalogus. De arbocataloguswijzer biedt een prachtig podium om ‘good practices’ uit andere branches te bekijken.