Mensen zijn sociale wezens. Hoewel we graag uniek zijn, willen we niet buiten de groep vallen. We zijn kuddedieren en passen onze mening en gedrag aan anderen aan. Een belangrijke verklaring voor veiligheidsgedrag van medewerkers, is dan ook het gedrag van collega’s en leidinggevenden. Voorbeeldgedrag is daarom cruciaal en kan ons helpen de veiligheidscultuur te verbeteren en risico’s uit de RI&E te verminderen of te voorkomen.
Kopieergedrag kan negatief werken
De directeur van een baksteenfabriek wil de veiligheidscultuur van zijn bedrijf verbeteren. Zo is het dragen van PBM’s verplicht, maar zijn er een aantal medewerkers die geen veiligheidsschoenen dragen. De directeur wil dit aanpakken. Er is alleen iets belangrijks wat de directeur over het hoofd ziet. Hij draagt zelf namelijk ook geen veiligheidsschoenen wanneer hij op de werkvloer rondloopt!
Het feit dat de directeur geen veiligheidsschoenen draagt, geeft aan dat de richtlijnen en normen van het bedrijf onduidelijk zijn. En vage richtlijnen en onduidelijkheid door normen en leiderschap kunnen kopieergedrag versterken. In dit voorbeeld leidt het niet dragen van veiligheidsschoenen dus tot het verkeerde kopieergedrag.
Onbewust en bewust kopieergedrag
Kopieergedrag vertonen we vaak automatisch en onbewust. Dit komt door spiegelneuronen in ons brein. Spiegelneuronen zorgen ervoor dat de handeling of emotie die we bij een ander waarnemen, in het motorische gebied van ons brein nagespeeld wordt. Zo passen we automatisch onze houding en/of gezichtsuitdrukking aan, zodat die matchen met die van onze gesprekspartner. Als we graag aardig gevonden worden of goedkeuring van de groep zoeken, zullen we meer gaan spiegelen. Daarnaast zijn we eerder geneigd om gedrag te kopiëren van mensen die we vertrouwen, als belangrijk ervaren of aantrekkelijk vinden.
In andere gevallen kiezen we bewust voor het conformeren aan een groep. We nemen bijvoorbeeld de normen van een groep over, omdat we bij de groep willen horen. We vertonen bepaald gedrag, omdat de maatschappij of groep sancties stelt als we ons niet aanpassen.
De positieve werking van kopieergedrag
Het voorbeeld van de directeur in de baksteenfabriek biedt een mooie kans om de positieve werking van kopieergedrag te benutten. Zodra de directeur veiligheidsschoenen gaat dragen, geeft hij een duidelijk signaal wat de richtlijnen en normen zijn in de fabriek. Hiermee wordt het dragen van de veiligheidsschoenen aantrekkelijker en stijgt de motivatie van de medewerker om ook veiligheidsschoenen te gaan dragen.
Wellicht zijn er ook andere personen binnen het bedrijf die belangrijk worden gevonden en daardoor kopieergedrag kunnen versterken. Het is ontzettend belangrijk om deze mensen als rolmodel te benutten. Dit hoeven geen directeuren, managers of leidinggevenden te zijn. Persoonlijke leiders bevinden zich ook op de werkvloer.
Het gaat erom dat de medewerker deze persoon vertrouwt en als belangrijk ervaart. Goed voorbeeld, doet dan volgen!
Zelf uw RI&E maken?
Bekijk de demo en probeer gratis twee modules van de IMA.
