De RI&E: symptomenlijst of diagnose oorzaken risico’s

Op verschillende manieren kan invulling  worden gegeven aan een RI&E. Men kan strikt aan de letter van de wet voldoen en de RI&E zien als een verplicht nummer. Daarbij brengt men de gevaren en risico’s in kaart die er op dat moment zijn en werkt deze aan de hand van een plan van aanpak weg. Hierbij kijkt men niet verder dan wat direct waarneembaar is en is zo op symptoomniveau bezig. Als men zo te werk gaat, dan ‘ploppen’ er na verloop van tijd weer nieuwe symptomen op. Kortom dweilen met de kraan open.

Voorbeeld

Tijdens een bezoek aan een groot machine bedrijf was het hoofd technische dienst ’s ochtends bij de RI&E-rondgang continu zaken aan het corrigeren. Hij sloot luikjes voor bewegende delen van machines, haalde een wig weg onder een deur op een brandcompartimenteringsgrens, verwijderde materialen die voor een nooduitgang stonden, leidde elektriciteitssnoeren om die op de grond door een plas water liepen, haalde te hoog opgestapelde goederen van een stellingplank af, enz.

Die middag op weg naar een ander gedeelte van het bedrijf, bleek dat in het eerste deel van het bedrijf dezelfde symptomen weer terug waren gekomen: opnieuw onafgeschermde  bewegende delen bij machines, een geblokkeerde nooduitgang, te hoog opgestapelde goederen op magazijnstellingen, enz.

Een meer fundamentele aanpak i.p.v. alleen maar symptomen bestrijden zou veel effectiever zijn geweest. Bij doorvragen bij medewerkers bijvoorbeeld waarom die magazijnstellingen te vol en te hoog werden belast, bleek dat er veel te weinig opslagruimte aanwezig was. Zolang dat niet wordt aangepakt blijven de medewerkers toch te hoog stapelen; ze moeten hun spullen toch ergens kwijt. De wig onder de deur werd beargumenteerd omdat men zeer vaak tussen die ruimtes heen en weer loopt met spullen en niet telkens die deur wil openen en sluiten. Een verdiepende vraag waarom die transporten zo vaak nodig zijn, werd niet gesteld. In oplossingen als een automatische deur of een deur op kleefmagneten werd niet gedacht.

Basisrisicofactoren

Interessanter, effectiever en efficiënter is het om naar de meer fundamentele oorzaken van het ontstaan van risico’s te kijken en deze aan te pakken. Deze meer fundamentele factoren worden ook wel basisrisicofactoren (BRF’s) genoemd. Basisrisicofactoren (BRF’s) zijn de meer structureel aanwezige grondoorzaken van feitelijk onveilige situaties. Door het goed benoemen van de BRF’s krijgt het management tools aangereikt om veel meer structureel en systematischer zaken aan te pakken dan alleen door middel van symptoombestrijding.

Voordeel om te werken met basisrisicofactoren

Wanneer een aantal direct waarneembare risico’s herleid kan worden tot een of meer BRF’s, wordt daarmee ook een graad van volledigheid bereikt en beter aan de eis tot volledigheid voldaan die gesteld wordt aan een RI&E. Met het benoemen van deze meer structurele factoren hoeft het ook niet erg te zijn dat niet alle concreet onveilige situaties in een bedrijf gezien zijn. Door het aanpakken van de structurele oorzaken worden ook de niet-herkende situaties opgelost.